ایا بیت کوین پول یا کالا است و قابلیت پذیرش به عنوان پول در کشور ایران را داراست؟
موضوع این مقاله پاسخ به این پرسش است لذا برای پاسخ دادن به این پرسش می بایست ابتدا بدانیم پول چیست سپس انواع آن را بشناسیم و در نهایت بررسی نماییم که بیت کوین یا هر یک از رمز ارز ها می تواند پول به جساب اید یا خیر؟
پول در تعریف ساده آن هر گونه شی یا چیزیست که انسان ها بتوانند واسطه خدمات ، براورده نمودن نیاز ها و داد و ستد قرار دهند ، در گذشته پول به صورت طلا و تقره مورد استفاده قرار می گرفته ولی کم کم و با پیشرفت جوامع شیوه های دیگری نیز مانند پول های کاغذی اعتباری و پول فیات (بدون پشتوانه) مورد استفاده قرار گرفته.
پول به طور کلی به سه نوع دارای پشتوانه و بدون پشتوانه و پول کالایی تقسیم می شود بررسی انواع ذکر شده برای درک ماهیت رمز ارزها بسیار با اهمیت است لذا ابتدا تعریفی از این انواع پول ارایه می گردد.
پول با پشتوانه پیشتر دارای پشتوانه بوده و دولت ها خود را ملزم می دانستند در ازای هر واحد از پول کشور خود مقدار مشخصی طلا را تضمین نمایند به عنوان مثال حسب قانون پولی و بانکی کشور قسمت اول – پول
ماده ۱ –
ب – یک ریال برابر یکصد و هشت هزار و پنجاه و پنج ده میلیونیم ۰.۰۱۰۸۰۵۵ گرم طلای خالص است.
این بدان معناست که دولت ارزش ریال را به میزان گفته شده تضمین می نماید هرچند که فی الحال با افت ارزش ریال به نظر می رسد پول ایران نیز پشتوانه خود را از دست داده باشد.
در سایر کشور ها نیز چنین رویه ای وجود داشته به عنوان مثال در کشور آمریکا پیش از ۱۵ اوت ۱۹۷۱ نظام برتون وودز در سیستم اقتصادی امریکا و تقریبا دنیا حاکم بود و نرخ ارز های اعضا می بایست بر اساس نرخ دلار تعیین گردد که دولت امریکا نیز پرداخت دلار را به ازا هر انس ۳۵ دلار تضمین می نمود که این نظام اقتصادی در سال ۱۹۷۱ از بین رفت که پرداختن به این موضوع جای بحث طولانی دارد که مربوط به موضوعات اقتصادی است به هر روی از ۱۵ اوت ۱۹۷۱ سیاست ارزش دلار تغییر نمود و دولت آمریکا با فسخ یک طرفه توافق برتون وودز تضمین دلار بر اساس طلا را فسخ نمود ، این اقدام آمریکا منجر به ایجاد گونه جدید از پول به نام پول فیات ( پول بدون پشتوانه ) گردید.
پول بدون پشتوانه :
تعریف کلی پول فیات پولی است که ارزش ذاتی ندارد و ارزش و اعتبار خود را از قانون و یا دستور دولتی می گیرد. اولین استفاده از پول بدون پشتوانه در چین بوده و سپس در کشور های دیگر مانند کشورهای اروپایی و پس از سال ۱۹۷۱ تقریبا در همه دنیا مورد استفاده قرار گرفته حتی در ایران. اشکال اساسی که به پول بدون پشتوانه وارد است تورم زایی این نوع پول است چرا که چاپ پول بی پشتوانه منجر به افزایش نقدینگی و نهایتا تورم می شود.
پول کالایی : پول کالایی در واقع کالا ای است که به جای پول قابلیت داد و ستد دارد.
بیت کوین پول یا کالا
به طور کلی پول دارای سه کار کرد است :
- پول وسیله مبادله است.
- پول قابل ذخیره سازی ثروت است
- پول واحد اندازه گیری و قابل شمارش است.
رمز ارز ها:
رمز ارز ها مانند بیتکوین روش جدید برای پرداخت به حساب می ایند سوال اساسی اینست که ایا بیتک.ین پول است یا کالا و پاسخ به این پرسش که ایا می توان در سیستم اقتصادی ایران عنوان پول را بدست اورد یا خیر.
برای پاسخ به این پرسش می بایست بر اساس کارکرد سنتی پول موضوع بررسی شود.
کارکرد اول بیتکوین وسیله مبادله بودن است که در این زمینه نه تنها بیت کوین قابلیت مبادله را دارد بلکه گامی فراتر هم رفته و در تمامی ساعات روز و شب قابلیت معامله را داراست و هم چنین مشکلات پول کاغذی و اعتباری را نیز ندارد چرا که قابل جعل و حتی برگشت نیست.
قابلیت ذخیره سازی ثروت ، یکی از چاش های تطبیق بیت کوین موضوع قابلیت ذخیره سازی ثروت است چرا که بیت کوین به دلیل نداشتن مرجع تثبیت کننده نرخ بسیار شکننده بوده و امکان تعییر نرخ ان وجود دارد لذا همانطور که پیشتر نیز اتفاق افتاده ارزش هر یک بیت کوین بسیار متغیر بوده روزی ۲۰ هزار دلار و یک روز ۲ هزار دلار لذا این موضوع کمی قابلیت اندوختن ثروت را با مشکل اساسی مواجه می سازد ولی در پاسخ این موضوع نیز می توان گفت نرخ تمامی کالا ها و ارز ها نیز ممکن است با تلاطم رو به رو شود و این چالش خود با چالش دیگری مواجه خواهد شد.
و در نهایت ایا بیت کوین یک واحد شمارش است یا خیر برای روشن شدن این مهم نیز می توان با استفاده از روش های دیگر مبادله مانند چک های بانکی کارت های اعتباری و سایر موراد این چنین به پاسخ رسید چرا که موارد دیگری نیز مانند بیت کوین وجود دارند که شرایط مشابهی با رمز ارز ها دارند و به عنوان پول شناخته می شوند.
بیت کوین پول یا کالا
نتیجه :
پس با این اوصاف رمز ارزها منطبق با شرایط پول می باشند ولی همچنان موضوعی مبهم است پس چرا تردید در پول بودن رمز ارزها وجود دارد؟
نخستین اشکال به نظر می رسد منتشر کنند رمز ارز ها باشند چرا که رمز ارز ها توسط اشخاص و نه دولتها انتشار می یابد لذا قابلیت کنترل بر روی انها وجود ندارد و هر آن احتمال هر گونه اتفاقی وجود دارد و می تواند مورد سو استفاده جهت پولشویی و یا سایر جرایم قرار بگیرد.
نکته دوم اینکه به عنوان مثال بیت کوین از طریق نوعی فعالیت به عنوان ماینینگ ایجاد می شود هرچند که قابلیت خرید و فروش و تبدیل سایر واحد های پولی به بیت کوین به بیشتر به خرید کالا می ماند تا تبدیل نوعی از ارز ها به نوع دیگری، وجود دارد. به نظر می رسد اشکال وارده اشکال صحیحی است و بیشتر بیت کوین به کالا شبیه است تا به پول.
نکته سوم عده ای ارزش رمز ارزها را به دلیل مالکیت معنوی دارنده بر ان ها می دانند که این موضوع نیز بیشتر به کالا بودن بیت کوین نزدیک است نه پول چرا که مالکیت معنوی از شرایط پول نیست .
نکته پایانی ماده ۲ قانون پولی و بانکی کشور است که اعلام می دارد
الف – پول رایج کشور به صورت اسکناس و سکه‌های فلزی قابل انتشار است.
ب – فقط اسکناس و پولهای فلزی که در تاریخ تصویب این قانون در جریان بوده و یا طبق این قانون انتشار می‌یابد جریان قانونی و قوه ابراء دارد.
هرچند که با قبول پول های اعتباری مانند پول و کارت های اعتباری و حتی تمبر ها این تعریف کمی با اشکال مواجه است (به نظر می رسد در خصوص این موارد قوانین خاصی حاکم است) ولی باز هم به طور کلی این اشکال همراه با اشکال منتشر کننده رمز ارزها اشکال بزرگی است و از این منظر به نظر می رسد حسب قوانین ایران بیت کوین و سایر رمز ارز ها را نتوان به عنوان پول شناسایی نمود هر چند که تمامی اوصاف سه گانه پول را داراست.